چگونه آلودگی نوری، آسمان شب را در خود فرو می‌برد

به گزارش مجله خبری نگار، دقت کردید که برای رصد ستارگان باید از شهر‌ها خارج شویم و به مناطق کویری برویم؟ علت این ماجرا پدیده‌ای است به نام «آلودگی نوری» که مانع می‌شود بتوانیم از آسمان شب لذت کافی را ببریم. شاید حدود ۱۰۰ سال قبل، بیشتر مردم دنیا به راحتی می‌توانستند به محض خروج از منزل شان و با تماشای آسمان شب با این زیبایی بی کران ارتباط برقرار کنند، اما این روز‌ها با افزایش جمعیت، استفاده نادرست از نور، وجود نور اضافه و مزاحم در گوشه و کنار شهر‌ها و انعکاس آن‌ها توسط مولکول‌ها و ذرات معلق در جو، ما به جای تماشای ستاره ها، آسمانی را می‌بینیم که با نور مصنوعی پر شده. به تازگی نقشه‌ای از آلودگی نوری زمین توسط ناسا منتشر شده است. نقشه‌ای که در آن نواحی قرمز و نارنجی آسمان شب شان مصنوعی است و نمی‌توانند نوار مرکزی کهکشان راه شیری را ببینند، اما آلودگی نوری فقط مانع لذت بردن ما از آسمان نمی‌شود و تبعات تلخی برای محیط زیست، گیاهان، جانوران و حتی جسم و روح انسان‌ها دارد. در ادامه با این پدیده بیشتر آشنا می‌شویم.

آلودگی نوری چه هست؟

وجود نور بیش از اندازه و غیراستاندارد، در زوایای غلط را که توسط منازل، خودروها، کارخانه ها، تابلو‌های تبلیغاتی و... باعث می‌شود افراد نتوانند اشیا را تشخیص بدهند و باعث اختلال در محیط زیست و هدر رفت انرژی می‌شود آلودگی نوری می‌گویند. منشأ این آلودگی متفاوت و متنوع است، گاهی بی دقتی در قرار دادن تابلو‌ها و لامپ‌های خیابانی، گاهی نورپردازی شدید در مناسبت ها، نور وسایل نقلیه و... هر کدام می‌تواند این آلودگی را رقم بزند. آلودگی نوری برخلاف آلودگی هوا و آلودگی صوتی تا الان چندان جدی گرفته نشده و بد نیست بدانید با کمی آگاهی از آن، می‌توانیم تا حد زیادی پیامد‌های آن را برای خودمان و محیط زیست مان کاهش دهیم.

انواع آلودگی نوری

خیرگی - در این حالت به علت مقدار زیاد نور، تشخیص اشیا توسط انسان، پرنده و ... مشکل می‌شود و باعث تصادف و... خواهد شد.

درهم تنیدگی - گاهی وقت‌ها محل نصب و نوع چینش منابع نور درست نیست برای همین باعث اختلال در رفتار جانوران می‌شود. به طور مثال دنبال کردن یک مسیر دشوار و اختلال جدی ایجاد می‌شود.

آسمان تاب - این حالت زمانی رخ می‌دهد که حالت گنبدی شکلی از نور در نواحی شهری ایجاد می‌شود. به طور معمول وقتی نور چراغ‌های خیابانی، تابلو‌ها و کارخانجات به سمت بالا می‌رود، کیفیت نور جو را تغییر می‌دهد و از جو به سمت شهر برمی گردد. این پدیده می‌تواند الگوی رشد طبیعی و توانایی گیاهان در شب را تغییر دهد.

تجاوز نوری - فکر کنید در منزل می‌خواهید استراحت کنید و انعکاس نور یک تابلوی نئونی بزرگ و چشمک زن مدام داخل اتاق شما دیده می‌شود و اجازه نمی‌دهد بخوابید. این یک مثال ساده از تجاوز نوری بود که به اشکال مختلف باعث اذیت و آزار شهروندان می‌شود و غیر از مخاطره برای سلامت جسم شان، روان شان را هم با چالش مواجه می‌کند.

تأثیر آلودگی نوری بر انسان‌ها

برای بدن انسان‌ها ریتم شبانه روزی خاصی تعریف شده که بخشی از DNA ماست و طبق آن باید بخشی از روز به دریافت نور و بخشی هم به تاریکی سپری شود. وقتی این ریتم شبانه روزی طبیعی بر هم می‌خورد، اثرات مخربی بر سلامتی می‌گذارد و به مرور باعث ایجاد سرطان، بیماری‌های قلبی عروقی، افزایش خطای دید، تصادف، مشکلات ذهنی، افسردگی، استرس و بی خوابی می‌شود.

اثرات آلودگی نوری بر حیوانات

فعالیت بسیاری از گونه‌های جانوری در شب شروع می‌شود که به دلیل آلودگی نوری برهم ریخته است. برخی جانوران به این چالش بسیار حساس هستند بنابراین مجبور به مهاجرت به مکان‌هایی خواهند شد که آلودگی نوری کمتری دارد، اما جابه جایی برای همه جانداران به این راحتی نیست. آلودگی نوری در اطراف دریاچه‌ها مانع از تغذیه زئوپلانکتون‌ها از جلبک‌های سطحی شده که به نوبه خود منجر به شکوفایی جلبکی می‌شود و زندگی گیاهان را با خطر مواجه می‌کند و کیفیت آب را پایین می‌آورد.

آلودگی نوری بر الگو‌های مهاجرت پرندگان هم اثر منفی می‌گذارد. در اطراف سواحل و رودخانه‌ها هم بر رفتار شکار و طعمه، جفت گیری و رفتار‌های شکار موجودات دریایی هم اثر منفی دارد. به عنوان مثال لاک پشت‌ها زمانی که محیط تاریک است تخم گذاری می‌کنند.

اثرات آلودگی نوری بر گیاهان

آلودگی نوری برای درختان و گیاهان هم مضر است به حدی که باعث اختلال در رشد، تأخیر در ریزش برگ ها، مختل کردن ساخت پیگمنت و رنگ‌های طبیعی، به تأخیر انداختن یا ایجاد مشکل در خواب زمستانی و به جلو انداختن شکوفه دهی (به نوبه خود باعث یخ زدگی و آسیب دیدن گیاه می‌شود) خواهد شد.

اثرات آلودگی نوری در محیط زیست

اکوسیستم کره زمین به چرخه‌های نوری طبیعی وابسته است. این اکوسیستم‌ها نسبت به تغییراتی که در محیط زیست آن‌ها رخ می‌دهد بسیار حساس هستند و شاید نتوانند با شرایط جدیدی که ایجاد شده خود را تطبیق دهند. با مختل شدن دوره‌های نوری، رشد متوقف می‌شود و فساد پذیری اکوسیستم که غذا و آب و هوای ما به آن وابسته است، شروع می‌شود.

بهترین راهکار‌های کاهش آلودگی نوری چیست؟

*همیشه به دنبال خرید بهترین چراغ محوطه باشید چرا که از لحاظ نوع کاربری و میزان روشنایی بیشترین تطبیق را با فضای شما داشته باشد.

*لامپ‌های LED و CFL گزینه‌های خوبی برای کاهش مصرف منابع طبیعی و حفاظت از محیط زیست هستند، اما هنگام خرید به دمای رنگ نور دقت زیادی داشته باشید. معمولا لامپ‌هایی که نور گرم دارند برخلاف نور‌های سرد باعث مختل کردن دید در شب نمی‌شوند یا تا حد زیادی اثرات کمتری دارند.

*دیمرها، سنسور‌های حرکتی و تایمر‌ها از جمله تجهیزاتی هستند که می‌توانند میزان روشنایی محیط را در حالت‌های مختلف به شکل خودکار کنترل کنند و انرژی بیشتری ذخیره کنند.

*در خانه و محل کار، چراغ‌هایی را که روشن بودن آن‌ها ضرورتی ندارد، خاموش کنید.

منبع: خراسان